برچسب انرژی در بخاریهای گازسوز

اهمیت رده برچسب انرژی در بخاریهای گازسوز دودکش دار

براساس آمار شرکت ملی گاز ایران حدود 18 تا 20 میلیون بخاری گازسوز در کشور وجود دارد.

با فرا رسیده فصل سرما استفاده از بخاری برای گرمایش نیز شروع می گردد، در برخی روزهای سرد سال محیط ها  که از  سیستم پکیج و شوفاژ جهت گرمایش بهره می گیرند ، طراحی سیستم گرمایشی به گونه‌ای است که از یک بخاری جهت تامین انرژی گرمایش استفاده می نمایند. بنابراین هنوز هم استفاده از بخاری در کشور ما بسیار متداول است و طبق آمار شرکت ملی گاز ایران فقط حدود 18 تا 20 میلیون بخاری گازسوز در کشور وجود دارد. 

در هرصورت حتی اگر درحال حاضر گرمایش منزل از سوی سیستمهای به نسبت جدیدتر نظیر پکیج و شوفاژ، فن کویل، سیستم گرمایش از کف و ... انجام شود باز هم گرمایش با بخاری گازسوز جدید دارای رده برچسب انرژی بالا تجربه می شود.

خطرات استفاده از بخاری شامل مسمومیت ناشی از مونوکسیدکربن حاصل از احتراق به دلیل اشکال در دودکش یا ضعف تهویه و آتش سوزی است. این سه مورد خطرات جانی بخاری هستند که برای آگاهی و کاهش خطرات میتوانید به مقاله ای که با موضوع نکات مهم در نصب بخاری گازی و دودکش در سایت انرژی نوین نگارش شده است مراجعه نمایید، اما در بعد کلان موارد دیگری نیز جامعه را تهدید می‌کند و آن عبارت است از مصرف سوخت بالای این وسیله گرمایشی و اتلاف سرمایه‌های ملی گاز طبیعی و ایجاد هزینه بالا می توان نام برد.

جایگاه برچسب انرژی بخاری های گازسوز

درحال حاضر، با وجود این‌که شاهد تولید بخاریهای با کیفیت، استاندارد و با رده برچسب انرژی بهینه که می توان بعنوان مثال شرکت انرژی را ذکر نمود ، در کشور هستیم ولی متاسفانه هنوز هم برخی از بخاریهای گازسوز موجود در بازار از لحاظ رده برچسب انرژی حتی در رده پایین تر از G قرار دارند و این موضوع به منزله وجود پتانسیل صرفه‌جویی سالانه حدود 170 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در سال است.

علت اصلی این اتلاف انرژی بالا، ارزان بودن قیمت بخاریهای دارای رده پایین انرژی به واسطه تکنولوژی پایین آنهاست. البته آگاه نبودن خریدار نیز در مواردی مزید علت است؛ چراکه مصرف کننده به برچسب انرژی توجهی ندارد یا از آن بی اطلاع است و آگاه نیست که این بخاری ارزان قیمت، سوخت بیشتری مصرف می‌کند و مصرف سوخت بیشتر نیز هزینه‌های اضافی در درازمدت به وی تحمیل خواهد کرد.

برای آگاهی از وضع بخاریهای گازسوز باید با نحوه کار و انواع آن آشنا شد. 

طبقه‌بندی بخاری های گازسوز

طبق استاندارد بخاری ها و همه لوازم گازسوز اعم از فن‌دار یا بدون فن، براساس نحوه تأمین هوای مورد نیاز برای احتراق و روش تخلیه گازهای ناشی از احتراق در یکی از سه گروه عمده زیر قرار می‌گیرند:

بخاری های گروه A یا بدون دودکش

این گروه از لوازم گازسوز، هوای لازم برای احتراق را از فضای نصب تأمین می‌کنند و برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز ندارند. مطابق استاندارد ملی ایران 7268 حداکثر ظرفیت این نوع از بخاری ها برای آزمون عملکرد با توان ورودی 30 مگاژول بر ساعت 7200 کیلوکالری بر ساعت) تعریف شده است.

براساس استاندارد ملی 7268 این نوع از بخاری ها در فضاهای تنگ و کوچک، اتاق خواب، مهد کودک و خانه‌های سیار قابل استفاده نیستند. فضای تنگ و کوچک در این استاندارد فضایی بوده که حجم آن کمتر از 4,8 مترمکعب بر کیلووات به ازای مجموع گاز ورودی همه وسایل نصب شده در فضاست. لازم به ذکر است در مبحث 14 مقررات ملی ساختمان نیز استفاده از بخاری های بدون دودکش در فضاهای کوچک منع و اشاره شده است که نباید از این نوع بخاری ها به عنوان تنها وسیله گرمایشی در یک واحد مسکونی استفاده کرد.

بخاری های گازی بدون دودکش حتماً باید به سیستم کنترل حداقل اکسیژن محیط (ODS) مجهز باشند، تا زمانی که غلظت اکسیژن در محیط کاهش یافت، جریان ورود گاز به طور اتوماتیک قطع و بخاری خاموش شود. به طور کلی میزان غلظت اکسیژن نباید از 18 درصد کمتر باشد. ظرفیت حرارتی این بخاری ها کمتر از 11,7 کیلووات و راندمان خالص آنها بیش از 90,4 درصد است. شایان ذکر است که همه وسایل گازسوز با ظرفیت حرارتی بالاتر از 11,7 کیلووات برای تخلیه محصولات احتراق نیازمند دودکش هستند.

در بخاری های بدون دودکش برچسب انرژی از نوع نواری تعریف نشده است. به جای آن بخاری های بدون دودکش دارای برچسب تاییدی حداقل مقدار مجاز برای بازده کل خالص (MEPS) هستند. 

بخاری های گروه B: 

این نوع بخاری ها که در کشورمان نیز رایج هستند، هوای مورد نیاز احتراق را از محیط مصرف تأمین کرده و دارای یک دودکش برای خروج محصولات احتراق هستند.همچنین مکش محصولات احتراق در آنها در دودکش اتفاق می‌افتد. بخاری های گروه B با تکنولوژی فعلی موجود در کشور حداکثر می‌توانند در رده انرژی C قرار بگیرند (متناظر با حداکثر راندمان 81 درصد)

در بخاری های گازسوز گروه B، هوای احتراق به طور مستقیم از داخل اتاق تامین و محصولات احتراق از سوی ودکش به خارج از اتاقی که بخاری در آن نصب شده است، تخلیه می شود.

بخاری نوع B1 که داری کلاهک تعدیل بوده دارای چهار نوع زیر است: 

الف- بخاری نوع B11 که برای مکش طبیعی دود طراحی شده است.

ب- بخاری نوع B12 که دارای کلاهک تعدیل بوده و فن آن قبل از کلاهک تعدیل و بعد از مشعل قرار دارد.

ج- بخاری نوع B13 که دارای کلاهک تعدیل بوده و فن آن قبل از مشعل قرار دارد.

د- بخاری نوع B14 که دارای کلاهک تعدیل بوده و فن درون کلاهک تعدیل قرار دارد.

استاندارد ملی این نوع بخاری ها به شماره 1-1220در مورد عملکرد (ویژگی‌ها و روش آزمون) و 2- 1220درمورد معیار مصرف و برچسب انرژی این نوع بخاری ها تدوین شده است.

بخاری های گروه  C: 

در این گروه، هوای لازم برای احتراق از فضای نصب تأمین نمی‌شود و برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق تجهیزات ویژه‌ای مورد نیاز است، بنابراین تنها دودکش مجاز این نوع بخاری ها از نوع دوجداره است، به طوری که هوای مورد نیاز احتراق از جداره اطراف وارد بخاری شده و محصولات احتراق از جداره وسط لوله خارج می‌شود، در این فرآیند هوای ورودی در حین ورود از سوی گازهای خروجی ناشی از احتراق، پیش گرم نیز می‌شود که خود به کسب راندمان بالاتر کمک می‌کند.

در این نوع بخاری ها در صورت استفاده از فن جابجایی هوا، رده انرژی B قابل دستیابی است. (متناظر با حداکثر راندمان انرژی 85 درصد) استفاده از قطعات خاص و لوازم پیچیده در این نوع بخاری ها نظیر مشعل توربو، کیت اتصالات دودکش دوجداره، بلوور جابجایی هوای گرم، بلوور مکنده محصولات احتراق، شیر کنترل، ترموستات، جرقه زن الکترونیکی و بورد کنترلی خاص و ... موجب می‌شود که قیمت تمام شده این نوع بخاری افزایش چمشگیری یابد. این بخاری ها هنوز در بازارهای کشورمان راه نیافته‌اند، ولی در کشورهای همسایه همچون ترکیه دیده می شوند. 

از سوی دیگر بخاری های گازسوز دودکش دار را می‌توان براساس راندمان انرژی آنها در سه گروه طبقه بندی کرد: 

بخاری های سنتی (Conventional):

بخاری هایی هستند که بیش از سه دهه از تولید آنها در ایران می‌گذرد. متوسط راندمان این بخاری ها در کشور 65 درصد است. 

بخاری های راندمان متوسط (Medium Efficiency):

این بخاری ها پیشرفته‌تر از بخاری های سنتی بوده و در قسمت محفظه احتراق و کلاهک تعدیل با بخاری های سنتی تفاوت دارند و به طور عمده فن‌دار  هستند. راندمان این گروه حداکثر  80 درصد و حداکثر رده انرژی آنها C و قیمت جهانی آنها 500 دلار است. 

بخاری های راندمان بالا (High Efficiency):

به طوری که اشاره شد این بخاری ها از نوع فن دار با دودکش دوجداره بوده و راندمان آنها حدود 90 درصد گزارش شده است. قیمت جهانی این نوع بخاری ها به 2000 دلار نیز می‌رسد. در خاتمه یادآور می‌شود که نصب شیر ترموستاتیک بر روی بخاری ها نیز به عنوان یکی از راهکارهای صرفه جویی انرژی قابل بررسی است.  

یادآوری: طبق استاندارد ملی به شماره 2-1220رده بندی بخاری ها در برچسب انرژی به صورت زیر است: